Lá lành đùm lá rách

Thực tế lịch sử đã chứng minh rằng trong bốn nghìn năm tồn tại trên bờ biển Đông đầy sóng gió này, dân tộc Việt Nam chúng ta đã phải gánh chịu biết bao thiên tai, dịch bệnh. Phép màu nào đã giúp tổ tiên ta vượt qua mọi gian nan, khó khăn ấy để đứng vững cùng bè bạn năm châu? Phải chăng đó là sức mạnh của tinh thần đoàn kết, tương trợ? Phải chăng nhân dân ta đã làm đúng như câu tục ngữ mà ông cha ta đã truyền từ đời này sang đời khác: “Lá lành đùm lá rách”?

Nội dung chứa đựng trong câu nói đó có thể xem là bài học về đạo đức làm người, đồng thời phản ánh mối quan hệ tình cảm nặng nề trong xã hội ta trước đây. Đọc câu tục ngữ ấy, ta hình dung ngay đến một hiện tượng hết sức bình thường trong cuộc sống hàng ngày của nhân dân ta. Điều này có nghĩa là sử dụng các loại lá – ví dụ như lá chuối – để bọc hàng hóa. Nếu chiếc lá bị rách, chiếc lá khỏe mạnh khác sẽ được quấn xung quanh để đảm bảo an toàn hơn.

Đây là nghĩa đen, nghĩa thật của câu tục ngữ. Nhưng còn về nghĩa bóng thì sao? Những hình ảnh “lá lành”, “lá rách” ở đây tượng trưng cho những con người trong những hoàn cảnh khác nhau. Ngược lại, “lá rách” chỉ con người lúc khó khăn, lúc lận đận. Với cách nói tượng trưng, ​​sử dụng hình ảnh cụ thể, giản dị ấy, câu tục ngữ hàm ý khuyên chúng ta phải biết sẻ chia, giúp đỡ, đồng cảm, thương xót những người cùng cảnh ngộ.

Với nội dung vừa nói, câu tục ngữ trên đã nói lên mối quan hệ tốt đẹp, giàu tình cảm của nhân dân ta từ bao đời nay trong XH. Thật vậy, đoàn kết, thương yêu lẫn nhau, là truyền thống tốt đẹp của dân tộc ta. Ngoài câu tục ngữ trên, người xưa còn có câu:

“Em ngã, anh nâng”.

“Sự can thiệp của chính phủ mà lấy tấm gương

Người trong nước buôn bán với nhau”.

“Tốt! họ yêu bí ngô cùng nhau

Tuy khác giống, nhưng chung một nền tảng “…

Những câu trên khuyên nhủ đồng hương chúng ta hãy đoàn kết, hợp tác, cộng tác chặt chẽ với nhau trên tinh thần tương thân tương ái, không thờ ơ, quay lưng trước nỗi bất hạnh của người khác mà quay lưng lại với tai họa. của người khác, phải luôn quan tâm giúp đỡ, đùm bọc, bênh vực những người yếu thế, kém may mắn. Người giàu phải thương yêu, giúp đỡ người nghèo khó, nhất là những lúc gặp thiên tai lũ lụt, cháy nhà, bệnh tật… Người có chức vụ cao, trọng trách lớn nên tạo mọi điều kiện thuận lợi, giúp đỡ mọi người có cuộc sống ấm no hạnh phúc. Như tinh thần người xưa đã từng khuyên:

“Tôi rất tiếc khi thấy ai đó đói

Lạnh thường mặc, đói thường ăn.

Trong đời sống xã hội, hoàn cảnh con người hay thay đổi thất thường, khi thành công, khi thất bại. Có thương người như thương thân đó thì đời sống xã hội mới tránh được những mầm mống chia rẽ, xung đột và xây dựng được tình đoàn kết, tương thân, tương ái. Điều này đủ cho thấy lòng nhân ái hay tình nhân đạo là phẩm chất tốt đẹp mà mỗi cá nhân cần phải có để lấy đó làm nền tảng xây dựng một xã hội bình đẳng, thân thiện. Cũng nên thấy rằng, thờ ơ trước nỗi bất hạnh của người khác là một thói xấu, một thái độ ích kỷ, vô nguyên tắc. Trong cuộc sống khó khăn của những ngày đầu xây dựng chủ nghĩa xã hội hôm nay, hơn lúc nào hết lòng nhân ái, thân ái, đùm bọc lẫn nhau đó càng phải được nêu cao trong ý thức của mỗi người con, của mỗi người dân chúng ta. Câu tục ngữ được lưu truyền từ đời này sang đời khác đủ để khẳng định truyền thống cao đẹp trong đạo lý làm người của dân tộc ta. Có được điều này là nhờ tinh thần đoàn kết, bền chặt mà trải qua bao thế hệ Bắc thuộc, Pháp, Mỹ đô hộ, dân tộc ta vẫn bảo vệ được nền độc lập, bảo vệ sự trường tồn bền vững của mình cho đến ngày nay.

Tuy nhiên, chúng ta phải xác định và đánh giá cao tinh thần của câu tục ngữ này. Lá lành đùm lá rách nghĩa là người mạnh khỏe hiền hòa nên giúp đỡ người yếu thế, hoạn nạn là nghĩa vụ cần thiết, nhưng không nên xuất phát từ động cơ cá nhân thấp hèn, càng không phải là hành động ban ơn. nó nhất thiết bắt nguồn từ những tình cảm nhân hậu hay nhân đạo mà chúng ta vừa phân tích. Ngay cả người được giúp đỡ cũng không nên ỷ lại, sống hoàn toàn nhờ vả người khác để trở nên thụ động, lười biếng. Họ phải vươn lên để xứng đáng thiết lập mối quan hệ thân thiện và bình đẳng với những người khác. Tóm lại, tương thân tương ái là truyền thống đạo đức cao đẹp của con người đã được dân tộc ta gìn giữ và phát triển từ bao đời nay, trong các giai đoạn lịch sử của đất nước, nhất là trong những thời kỳ khó khăn, thử thách, hoạn nạn, thiên tai, dịch bệnh. Ngày nay, truyền thống đó càng phải được kế thừa và phát huy mạnh mẽ hơn nữa. Mỗi chúng ta cần có ý thức đoàn kết, tương thân tương ái, giúp đỡ lẫn nhau trong cuộc sống và học tập, sẵn sàng tham gia tích cực các công tác an sinh xã hội. Tuy nhiên, trên hết, thanh niên chúng ta phải chống tư tưởng ỷ lại, phát huy tinh thần tự lực tự cường.